Aardbevingen in Groningen en Richter: hoe het wél zit

Door Kor Dwarshuis op 2019-06-16

Richter en Mercalli

De gas–bevingen in Groningen zijn veel sterker dan je zou denken.

Hoe het zit

Tom van der Lee, voorzitter van de Parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen (#pegas), legt in de Tweede Kamer uit hoe het zit.

Dit had een paar decennia eerder gemogen, maar beter te laat dan nooit:

Hij heeft zijn informatie van deskundigen. Die deskundigen komen hieronder aan het woord.

Het misverstand

Ex-minister Jeanine Hennis over de aardbevingen in Groningen in de NRC:

Hennis zegt: “In Bagdad heb ik al drie keer een aardbeving van vijf punt zoveel meegemaakt en dan halen de mensen hun schouders op. Begrijp me niet verkeerd, het was hoog tijd dat er iets voor Groningen werd gedaan. Ik zeg alleen: we hebben het hier goed.”
NRC

Er heerst een hardnekkig misverstand over de aardbevingen in Groningen. Dit betreft de schaal van Richter. De bevingen in Groningen zouden niet gevoeld worden en geen schade veroorzaken.

RTL Nieuws op 9 juni 2019: “Een aardbeving met een kracht van 2 tot 3 op de schaal van Richter wordt gezien als ‘zeer licht’. Zo'n beving wordt meestal door weinig mensen waargenomen. Ook is vrijwel nooit enige vorm van schade.”

RTL Nieuws haalt zijn info van Wikipedia aangaande Richter en heeft geen idee waar ze het over heeft.

Ook journalist Harald Doornbos heeft zijn mening al snel klaar:

Harald Doornbos, een journalist, doet neerbuigend over de aardbevingen in Groningen

Als de bevingen dan zo licht zijn en geen schade veroorzaken, hoe kan het dan dat 200.000 Groningers schade hebben, en 100.000 mensen meervoudige schade (dus dat er nadat schade is gerepareerd, weer nieuwe schade ontstaat)?

Dat vragen Herbert Blankesteijn, Ben van der Burg en Mark Beekhuis in De Technoloog podcast van BNR zich in ieder geval niet af:

De NTR voelde op 6 okt 2014 toch al wel wat nattigheid want hoewel de commentaarstem het heeft over lichte aardbevingen (“zoals ze in Groningen nog wel eens meemaken”), zakt het huis toch helemaal in:

Bron: https://www.youtube.com/watch?v=0kfS9DgBXak

Er zijn een aantal bronnen die duidelijk uitleggen hoe het zit met de aardbevingen in Groningen en de schaal van Richter.

KNMI

14 juli 2020: Een seismoloog van het KNMI legt uit:

Bron: Het KNMI in gesprek met Jan-Willem Start op.

Ga naar het facebook artikel van Jan-Willem Start Op waar bovenstaand filmpje vandaan komt.

Sam Gerrits

Sam Gerrits, een geochemicus / onderzoeksjournalist zegt er het volgende over:

Dit bericht is van Sam Gerrits, een geoloog.

In hetzelfde draadje zegt Sam Gerrits:

Ik zeg het nog maar eens: Richter is hoe hard de klap uitgedeeld wordt, Mercalli is hoe hard de klap aankomt.
Sam Gerrits, geochemicus

Tot slot zegt hij in een tweet:

De #earthquakela toont weer mooi aan waarom nieuwsmedia mbt Groningen eigenlijk altijd de Mercalli-schaal zouden moeten gebruiken, zoals de latimes dat doet. De Richter 7.1 beving van gisteren was Mercalli-4 in Los Angeles, Huizinge 2012 was Mercalli-6!
Sam Gerrits, geochemicus

Staatstoezicht op de Mijnen

Het Staatstoezicht op de Mijnen zegt:

Waarom voelen omwonenden relatief kleine bevingen?
Aardgas wordt uit een laag op 3 km diepte gehaald. Daar vinden de bevingen dus plaats. Voor aardbevingen is dat ondiep. Dat is ook de reden waarom ze goed gevoeld worden door omwonenden. Natuurlijke aardbevingen komen namelijk meestal voor op dieptes vanaf 10 km. Als aardbevingen plaatsvinden in een gebied met veel klei en veen, zorgt dit voor extra trillingen boven de grond. Daardoor leiden de aardbevingen in Groningen tot relatief veel schade.
Staatstoezicht op de Mijnen (SodM)

Staatstoezicht op de Mijnen in een reactie op een tweet van weervrouw Helga van Leur

en:

Bij de toelichting op de schaal van Richter staat dat aardbevingen met magnitudes tot 2,9 op de schaal van Richter vrijwel nooit schade veroorzaken en aardbevingen met magnitudes tussen 3,0 en 3,9 op de schaal van Richter hooguit lichte schade, zoals wat losse dakpannen. In Groningen leiden de aardbevingen als gevolg van de gaswinning echter tot veel meer schade. Dat heeft twee oorzaken: de aardbevingen zijn ondiep en de Groningse bodem bevat veel klei en veen.
Staatstoezicht op de Mijnen (SodM)

Staatstoezicht op de Mijnen (SodM)

NOS

NOS filmpje

Een gedeelte uit de explainer-video van de NOS:

NOS filmpje: uitleg op Youtube

NOS filmpje: uitleg op eigen NOS–site

NOS artikel

Waarom een Limburger doorslaapt en een Groninger wakker ligt van 3,2
"Dat heeft allereerst met de diepte te maken waarop de beving plaatsvindt", vertelt Läslo Evers, seismoloog bij het KNMI. "Een beving van 3,2 op 3000 meter, zoals in Groningen, voel je veel duidelijker dan in Limburg, waar de beving op 12.000 meter diepte was."
[…]
Magnitude zegt niks over schade
Een beving zo zwaar als die in Roermond zou, hypothetisch gezien, in Groningen veel ellende kunnen veroorzaken. De geschiedenis leert dat een lichte beving zware schade kan veroorzaken. En dat een zware aardschok juist nauwelijks voor ellende zorgt. De kracht van de beving zegt dus niet automatisch iets over de gevolgen.
NOS, Waarom een Limburger doorslaapt en een Groninger wakker ligt van 3,2

NOS artikel: “Waarom een Limburger doorslaapt en een Groninger wakker ligt van 3,2”

Kijk Magazine

De schadetabellen bij de schaal van Richter gaan over ‘gemiddelde’ aardbevingen. In Groningen maken twee omstandigheden de situatie echter uitzonderlijk: de aardbevingen zijn ondiep, en de Groningse bodem bevat veel klei en veen.
Kijk Magazine

Kijk Magazine, korte heldere uitleg

De Stentor

[…]er is meer dan de schaal van Richter, legt Manuel Sintubin desgevraagd uit. Hij is hoogleraar geodynamica aan de gerenommeerde Katholieke Universiteit van Leuven. Niet alleen de kracht van een aardbeving speelt een rol, maar ook de intensiteit. Die is mede afhankelijk van diepte en het dempende vermogen van de bodem, maar ook de staat van de gebouwen.
De Stentor, M. Sintubin, geodynamicus

De Stentor met een citaat van M. Sintubin, geodynamics

M. Sintubin

Bij ondiepe aardbevingen zijn de effecten aan het aardoppervlak doorgaans groter dan bij diepere aardbevingen. Gewoon omdat de vrijgekomen seismische energie veel minder gedempt is voor ze het aardoppervlak bereikt. Vandaar ook dat in Groningen – waar de aardbevingshaarden op 3 km diepte gesitueerd worden – de effecten van de kleine geïnduceerde aardbevingen onverwacht zwaar uitvallen.
M. Sintubin, geodynamicus

Blog van M. Sintubin

Follow The Money

Hoewel de materiële schade aanzienlijk kan zijn, zou er in principe dus geen direct gevaar voor mensenlevens moeten zijn. Maar in Groningen is er sprake van cumulatieve schade — iets dat vooral speelt bij boerderijen die in de oude stijl gebouwd zijn. Door de daklast in deze boerderijen worden de wanden bij elke beving verder uit elkaar gedrukt. Daardoor kunnen de dakbalken hun ondersteuning verliezen, en kan er tijdens een aardbeving een moment van bezwijken ontstaan.
Follow The Money, auteur Sam Gerrits

Uitleg door Follow The Money (betaalmuur)

Gebrek aan kennis

In 2012 en de jaren daarna was er geen kennis van de effecten van ondiepe gasbevingen in Groningen. Behalve bij de Groninger Bodem Beweging. Maar niemand geloofde ze. Pas vanaf ongeveer 2018 begon het besef in te dalen en volgde er uitleg.

Daarom probeerde ik in het begin zelf wat te maken. Dat was bijvoorbeeld dit filmpje:

Het probleem was natuurlijk: waarom zou je ene Kor Dwarshuis geloven.

Ik heb er veel tijd in gestoken dus daarom heb ik het filmpje hier toch geplaatst.